Tımar Sistemi Nedir? Faydaları Nelerdir?

Tımar Sistemi Nedir?

Tımar sistemi uzun yıllar Osmanlı Devletinde kullanılmış olan sistemin adıdır. Tımar Sisteminin kökleri araştırmalara göre Orhan Bey dönemine uzanmaktadır. Selçuklu’da bu sisteme İkta denirdi. Tımar sistemi nedir konusunda devlete ait toprakların; hem asker yetiştirmek, tarımın devamını sağlamak gibi amaçlarla hem de maaş olarak başarı gösteren askerlere ve devlet memurlarına verilmesi sistemidir denilebilir. Tımar arazisini alan kişi bu toprağı ekip biçmek ve bu gelirle belirli sayıda asker beslemek zorundaydı böylece maaş ve asker sorunu aynı anda çözülmüş oluyordu. Bu toprağı terk etmek yasaktı ve çift bozan adı verilen bir cezası vardı. Bu arazilerin sahiplerine Tımarlı Sipahi denirdi ve ordudaki en kalabalık sınıfı oluştururlardı. Tımarlı Sipahiler savaş zamanı savaşır, barış zamanı bölgenin güvenliğinden sorumlu olurlardı. Bu durum merkezi otoriteyi de güçlendirmiştir.

Bu sistemde vergiler devlet tarafından değil Tımarlı Sipahiler tarafından toplanırdı. Tımar sahipleri topraklarının güvenliğinden ve barış zamanı çiftçilik yapmaktan sorumluydu. Tımar toprakları satılamaz, ilgisiz bırakılamazdı yoksa tımar alınıp, başkasına verilirdi. Tımar sahipleri askerleriyle savaşa katılmak zorundaydı.

Toprak Çeşitleri

Tımarlı Sipahilere verilen miri arazi (dirlik) toprakları üçe ayrılıyordu;

Has

Has toprakları rütbesi yüksek olan ve geliri 100.000 akçeden fazla olan kişilere verilen topraklara denir. Has toprağı sahibi her 5.000 akçe için bir asker yetiştirmek zorundaydı.

Zeamet

Zeamet toprakları rütbesi orta dereceli ve geliri 20.000-100.000 akçe arasında olan kişilere verilen topraklara denir. Zeamet toprağı sahibi her 5.000 akçe için bir asker yetiştirmek zorundaydı.

Tımar

Tımar toprakları rütbesi düşük olup savaşta başarı gösteren asker ve devlet memurlarının, geliri 20.000 akçe veya daha az olanlarına verilen topraklara denir. Tımar toprağı sahibi gelirinin 3000 akçesini kendi geçimi için kullanırdı, geriye kalan her 3000 akçe için 1 asker yetiştirmek zorundaydı.

Tımar Sistemi Uygulanan Bölgeler (Salyanesiz/Yıllıksız)

Yılda 1 kez toplanan ve başkente gönderilen vergiye salyane denirdi. Tımar Sisteminin uygulandığı bölgelere Salyanesiz Eyaletler denir. Bu eyaletler merkeze yakındır. Tımar sistemi uygulandığı için diğer eyaletlere göre merkezi otoritesi daha güçlüdür. Bu eyaletler;

• Budin,
• Karaman,
• Bosna,
• Sivas,
• Erzurum,
• Konya,
• Adana,
• Diyarbakır,
• Maraş,
• Kütahya

olarak sayılabilir.

Tımar Sisteminin Faydaları Nelerdir?

Tımar sisteminin faydaları şunlar olmuştur;

• Üretimde süreklilik meydana gelmiştir. Araziler boş kalmamıştır,
• Vergiler düzenli şekilde toplanmıştır,
• Toprağı işleyen köylü halk hem kazanç sağlamış hem vergi ödemiştir,
• Beslenen askerler sayesinde ordunun askeri giderleri hafiflemiştir,
• Otorite güçlenmiştir,
• Maaş olarak toprak verilmesi sebebiyle maaş yükü hafiflemiştir,
• Toprağa bağlılık artmıştır, göçebelik azalmıştır

Tımar Sistemi Neden Kaldırıldı?

Sistemdeki ilk bozulmalar IV. Murat döneminde görülmeye başlanmıştır. Devletteki karışıklıklar, kaybedilen savaşlar sebebiyle toprak kaybı, merkezi otoritenin zayıflaması, yeniçerilerin güçlenmesi gibi sebeplerden dolayı Tımar Sistemi 1839 Tanzimat Fermanı ile kaldırılmıştır.

Bir önceki yazımız olan PUBG Şekilli Kullanıcı Adı Önerileri 2023 başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.